توسط : زیر بافت یک روستای آرام در غرب اصفهان، شهری پنهان شده که با راهروهای سنگی، اتاق‌های تو در تو و چاه‌های عمیق، هزاران سال از چشم‌ها دور مانده بود. شهر زیرزمینی کرد علیا یکی از شگفت‌انگیزترین بناهای زیرزمینی ایران است که ردپای هخامنشیان تا ارامنه را در دل خود حفظ کرده است.
در این مطلب، سفری خواهیم داشت به دل زمین؛ جایی که معماری باستان، باورهای مذهبی و زندگی روزمره مردمان گذشته در تاریکی امن زیر زمین شکل گرفته‌اند. اگر کنجکاوید بدانید چرا این شهر ساخته شد، چگونه کشف شد و چه چیزهایی را در دل خود پنهان کرده، با ما همراه باشید.
معرفی و اهمیت
شهر زیرزمینی کرد علیا یکی از شگفت‌انگیزترین آثار تاریخی ایران است که با وسعتی بالغ بر ۲۰ هزار متر مربع در دل زمین ساخته شده است. این مجموعه چندطبقه با ساختاری پیچیده، مسیرهای هزارتویی، اتاق‌ها، سالن‌ها و چاه‌های فراوان، بخشی از میراث فلات مرکزی ایران را در دل خود پنهان دارد. فقط حدود ۲۰۰۰ متر از آن برای بازدید عمومی آماده‌سازی شده است.
ساخت این شهر در بستر سنگ‌های آتشفشانی “توف” انجام شده که علاوه بر مقاومت بالا، خاصیت عایق حرارتی دارد؛ به همین دلیل، فضای داخلی آن در تابستان خنک و در زمستان گرم است. شهر زیر زمینی کرد علیا نه‌فقط پناهگاهی در دوران ناامنی، بلکه نمادی از نبوغ معماری و شناخت محیط توسط مردم ایران در دوران باستان است.
وجه تسمیه
نام قدیمی روستای کرد علیا، “گُرد” بوده است؛ واژه‌ای که در زبان‌های باستانی ایرانی به معنی “مردان نیرومند” تعبیر می‌شود. پژوهشگران این نام را با ویژگی‌های نظامی و دفاعی منطقه مرتبط می‌دانند و آن را نشانه‌ای از حضور نیروهای رزمی یا ساختار پناهگاهی در دوران هخامنشی و اشکانی تلقی می‌کنند. امروزه این نام کمتر شناخته شده، اما ریشه آن در حافظه تاریخی روستا و ساختار نظامی شهر زیرزمینی همچنان باقی مانده است.
شهر زیرزمینی کرد علیا کجاست؟
شهر زیرزمینی کرد علیا در روستای کرد علیا، واقع در بخش کرون شهرستان تیران و کرون، در غرب استان اصفهان قرار دارد. این روستا در دامنه کوههای دالان قرار گرفته و به‌دلیل موقعیت کوهستانی و زمین‌های سنگی‌اش، شرایطی منحصربهفرد برای شکل‌گیری یک مجموعه زیرزمینی فراهم کرده است. شهر زیرزمینی کرد علیا به‌طور کامل در زیر بافت فعلی روستا پنهان شده و بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی منطقه به شمار می‌رود.
مسیرهای دسترسی به شهر زیرزمینی کرد علیا
برای رسیدن به شهر زیرزمینی کرد علیا:
-
مبدا اصلی مسیر، شهر اصفهان است.
-
از جاده اصفهان–تیران به سمت روستای داران حرکت کنید.
-
پس از آن وارد مسیر روستای کرد علیا شوید.
-
فاصله از اصفهان تا کرد علیا با خودرو حدود ۱ ساعت است.
-
فاصله از تهران تا کرد علیا حدود ۴۴۰ کیلومتر و حدود ۵ تا ۶ ساعت رانندگی است.
شهر زیرزمینی کرد علیا روی نقشه
برای زوم کردن روی نقشه اینجا کلیک کنید
پیشینه تاریخی و تحولات کاربری شهر زیرزمینی کرد علیا
ساخت اولیه در دوره هخامنشی
نخستین نشانه‌های حیات در شهر زیرزمینی کرد علیا به دوره هخامنشی بازمی‌گردد. بر اساس پژوهش‌های میدانی و شواهد باستان‌شناسی، بخش‌هایی از این شهر، به‌ویژه ساختارهای نزدیک چاهها و طاق‌های کوتاه، نشان‌دهنده کاربرد آیینی و عبادی در این دوران است. حفاری‌های انجام‌شده ظروف سفالی، چاه‌های مستطیلی، و معماری بدون ملات را آشکار کرده‌اند که از ویژگی‌های رایج دوران هخامنشی است.
معماری مذهبی و آیینی هخامنشیان
در سنت هخامنشی، ساخت معابد در بلندی یا در اعماق زمین رایج بوده است. در شهر زیرزمینی کرد علیا، ارتفاع برخی مسیرها کمتر از ۱.۶ متر بوده، به‌گونه‌ای که افراد ناچار به خم‌شدن و تعظیم در حین عبور می‌شده‌اند. این شیوه طراحی در برخی فضاها به‌عنوان نشانه‌ای از احترام و تواضع در برابر نیروهای مقدس تلقی می‌شود. همچنین وجود حدود ۸۰ مهراب سنگی در کنار چاهها، نمایانگر پیوند این فضا با آیین‌های آبی و تقدس آب در سنت زرتشتی است.
تغییر کاربری در دوره اشکانی به پناهگاه نظامی
با ورود به دوره اشکانی، شهر زیرزمینی کرد علیا کارکردی کاملاً نظامی به خود گرفت. ساختار تو در تو، وجود ۸۰ ورودی و ۸۰ چاه، و طراحی لایه‌های پنهان دفاعی همگی مؤید این است که این مکان به پناهگاهی برای نیروهای نظامی تبدیل شده بوده است. برخی منابع تخمین می‌زنند که ظرفیت این شهر برای اسکان حدود ۳۰۰۰ مرد جنگی در شرایط بحرانی فراهم بوده است.
دوره ساسانی: جان‌پناه اقلیمی
در دوران ساسانی و با توجه به سرمای شدید منطقه غربی استان اصفهان، شهر زیرزمینی کرد علیا نقش مهمی به‌عنوان جان‌پناه در فصول سخت ایفا کرده است. وجود تهویه طبیعی، عایق حرارتی سنگ توف، و ساختارهای بسته و ایمن، این فضا را به گزینه‌ای ایده‌آل برای زندگی موقت در زمستان‌های سنگین کوهستان دالان تبدیل کرده بود.
دوره صفوی: محل سکونت ارامنه و کلیسای زیرزمینی
در دوره صفوی، به‌ویژه هم‌زمان با کوچ ارامنه به اصفهان در زمان شاه عباس، روستای کرد علیا نیز میزبان گروهی از ارامنه شد. آن‌ها از فضاهای زیرزمینی به‌عنوان محل زندگی، عبادت، و برگزاری آیین‌های مذهبی استفاده کردند. گفته می‌شود بخشی از شهر زیرزمینی کرد علیا در این دوران به کلیسای زیرزمینی تبدیل شده بود که نشانه‌هایی از آن هنوز باقی است.
کاربرد دامداری در دوره قاجار و معاصر
با کاهش تهدیدهای نظامی و تغییرات سبک زندگی در قرن‌های اخیر، کاربری اصلی شهر زیرزمینی کرد علیا نیز تغییر یافت. در دوران قاجار و دهه‌های ابتدایی قرن معاصر، مردم محلی از این فضا به‌عنوان محل نگهداری احشام، علوفه و ابزار کشاورزی استفاده می‌کردند. تهویه طبیعی، دمای ثابت و پایداری ساختار، این مکان را برای چنین کاربردهایی بسیار مناسب می‌کرد.
کاربری گردشگری در دوران کنونی
امروزه شهر زیرزمینی کرد علیا به‌عنوان یک جاذبه گردشگری در حال توسعه شناخته می‌شود. از سال ۱۳۹۵ که کشف و بازگشایی رسمی آن آغاز شد، بخشی از فضاها برای بازدید گردشگران آماده شده‌اند. با ایجاد زیرساخت‌هایی مانند فروش بلیت، نورپردازی، راهنماهای محلی و برنامه‌های فرهنگی، این شهر به‌تدریج جایگاه خود را در فهرست مقاصد گردشگری تاریخی اصفهان تثبیت می‌کند.
معماری، مصالح و ویژگی‌های فنی شهر زیرزمینی کرد علیا
شهر زیرزمینی کرد علیا نمونه‌ای بی‌نظیر از مهندسی سنتی ایرانی است که در دل سنگ‌های آتشفشانی حک شده و توانسته طی قرن‌ها پایداری خود را حفظ کند. طراحی این شهر از حیث معماری و فنون اجرایی نه‌تنها کاربردی بوده، بلکه با در نظر گرفتن اصول ایمنی، تهویه، نور و رطوبت نیز به‌گونه‌ای پیشرفته عمل کرده است. از مصالح به‌کاررفته تا فرم قرارگیری فضاها، همه چیز در شهر زیرزمینی کرد علیا با دقت و هوشمندی شکل گرفته است.
معماری گهواره‌ای با طاق سنگی یکپارچه
بسیاری از راهروها و اتاق‌ها در شهر زیرزمینی کرد علیا با طاق‌های سنگی به‌شکل گهواره‌ای ساخته شده‌اند. این نوع طاق که به‌صورت نیم‌دایره در سقف دیده می‌شود، نقش مهمی در توزیع وزن و پایداری سازه در طول زمان دارد. طاق‌های گهواره‌ای از سنگ‌های طبیعی توف شکل گرفته‌اند که بدون دخالت ملات یا سیمان، به‌صورت یکپارچه در دل زمین تراشیده شده‌اند.
مصالح سازه‌ای: سنگ خشک بدون ملات، دیوارهای ساروجی
شهر زیرزمینی کرد علیا با استفاده از تکنیک ساخت خشک، یعنی بدون استفاده از ملات، شکل گرفته است. دیواره‌ها از سنگ‌های تراش‌خورده طبیعی هستند که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. در برخی بخش‌ها، برای استحکام یا عایق‌بندی بیشتر، از دیواره‌های ساروجی نیز استفاده شده است. ساروج، ماده‌ای مرکب از آهک، خاکستر و سفیده تخم‌مرغ است که در معماری سنتی ایران کاربرد فراوان داشته و در برابر رطوبت مقاوم بوده است.
ستون‌های بزرگ با مقطع مثلثی
یکی از عناصر چشمگیر در معماری شهر زیرزمینی کرد علیا، ستون‌هایی با مقطع مثلثی هستند که در برخی تالارها و راهروهای بزرگ دیده می‌شوند. این ستون‌ها علاوه بر نقش سازه‌ای برای نگه‌داشت سقف، کاربرد دفاعی نیز داشته‌اند، چراکه دید مهاجم را محدود می‌کردند و مسیر حرکت را پیچیده‌تر می‌ساختند. طراحی این ستون‌ها نشانه‌ای از توجه مهندسان باستانی به ترکیب کارکرد و امنیت است.
طراحی نامنظم و پنهان‌کار برای امنیت بیشتر
شهر زیرزمینی کرد علیا با نقشه‌ای پیچیده و غیرقرینه ساخته شده است. مسیرها اغلب به‌صورت مارپیچ، شکسته و بدون تقارن هستند. این طراحی نامنظم باعث می‌شود تا در زمان حمله یا نفوذ، مهاجم نتواند مسیر را به‌راحتی دنبال کند. ساختار تو در تو و پنهان‌کار، نوعی سازوکار دفاعی طبیعی برای ساکنان ایجاد کرده و امکان کمین، اختفا و فرار را فراهم می‌کرده است.
عمق ساخت (میانگین ۹ متر، بین ۵ تا ۱۸ متر)
این شهر در عمق‌های متفاوتی از سطح زمین ساخته شده است. در برخی مناطق، عمق سازه به ۵ متر می‌رسد و در بخش‌هایی دیگر تا ۱۸ متر پایین می‌رود. میانگین عمق در سراسر مجموعه حدود ۹ متر برآورد می‌شود. این اختلاف ارتفاع، امکان تهویه طبیعی، طبقه‌بندی فضاها و پنهان‌سازی ورودی‌ها را فراهم کرده است.
تهویه طبیعی با شفتهای زاویه‌دار
برای تأمین هوای تازه، در طراحی شهر زیرزمینی کرد علیا از شفتهای باریکی با زاویه‌های خاص استفاده شده است. این شفت‌ها به‌گونه‌ای در دیوارها و سقف‌ها تعبیه شده‌اند که جریان هوا را به‌طور طبیعی به داخل هدایت می‌کنند. این سیستم تهویه ابتدایی، بدون استفاده از ابزار مکانیکی، موجب گردش دائمی هوا درون فضاهای بسته می‌شده است.
خروج دود و رطوبت با دیواره‌های تنفسی
در برخی فضاها، دیواره‌ها به‌صورت متخلخل یا دارای منافذ ریز طراحی شده‌اند که امکان خروج دود و رطوبت را فراهم می‌کرده‌اند. این ساختار که با سنگ توف سازگار است، باعث شده شهر زیرزمینی کرد علیا در زمستان خشک و گرم و در تابستان خنک باقی بماند. همین ویژگی یکی از دلایل اصلی حفظ ساختار معماری آن تا امروز بوده است.
طاق‌های قوسی و سقف سنگی ضدنفوذ
در بسیاری از قسمت‌های شهر زیرزمینی کرد علیا، سقف‌ها به‌شکل طاق قوسی اجرا شده‌اند. این طاق‌ها که از دل سنگ تراشیده شده‌اند، در برابر فشارهای بالا مقاوم بوده و با ضخامت بیش از یک متر، نقش عایق حرارتی، صوتی و حتی ضدنفوذ را ایفا می‌کرده‌اند. ضخامت بالای سنگ‌ها از ورود آب باران و سیلاب‌های سطحی جلوگیری می‌کرده و فضای داخل را خشک نگه می‌داشته است.
استفاده از چراغ پی‌سوز برای نوردهی
شهر زیرزمینی کرد علیا فاقد نور طبیعی است و در زمان استفاده، روشنایی آن از طریق چراغ‌های پی‌سوز تأمین می‌شده است. در بسیاری از دیوارها، جای مشخصی برای قرار دادن این چراغ‌ها تراشیده شده که هنوز هم قابل مشاهده‌اند. نوع قرارگیری چراغ‌ها به‌گونه‌ای بوده که مسیرها را به‌صورت یکنواخت روشن کنند، بدون آن‌که حرارت یا دود اضافه تولید شود.
لایه‌بندی فضایی شهر زیرزمینی کرد علیا
شهر زیرزمینی کرد علیا از منظر ساختاری، فقط یک شبکه ساده از تونل‌ها نیست؛ بلکه مجموعه‌ای طبقه‌طبقه و سازمان‌یافته از فضاهایی با کاربری‌های متنوع است که به‌صورت عمودی در دل زمین توسعه یافته‌اند. این لایه‌بندی پیچیده، نه‌تنها نشان‌دهنده هوشمندی در بهره‌گیری از فضا، بلکه حاکی از یک زندگی سازمان‌یافته و چندبعدی در دل زمین است. هر طبقه در شهر زیرزمینی کرد علیا به کاربری خاصی اختصاص یافته و نیازهای اساسی، امنیتی، اجتماعی و زیستی ساکنان را پوشش می‌داده است.
طبقه اول: انبارها و کبوترخانه
نخستین سطح از شهر زیرزمینی کرد علیا، در عمق کم‌تری قرار دارد و معمولاً به‌عنوان فضای ذخیره‌سازی عمل می‌کرده است. در این طبقه انبارهایی برای نگهداری غلات، آذوقه، ظروف و تجهیزات زندگی تعبیه شده بود. وجود کبوترخانه نیز در این طبقه، نشان‌دهنده بهره‌برداری از پرندگان برای اطلاع‌رسانی یا تغذیه است. ارتفاع کم، مجاورت با سطح زمین و سادگی معماری، این طبقه را مناسب‌ترین فضا برای نگهداری اقلام عمومی و سریع‌الوصول کرده است.
طبقه دوم: سکونت عمومی، سرویس‌ها، قنات، سالن اجتماعات
طبقه دوم یکی از مهم‌ترین بخش‌های شهر زیرزمینی کرد علیا محسوب می‌شود. در این طبقه، فضاهایی برای زندگی دسته‌جمعی مردم، دستشویی‌های عمومی، قنات‌های محلی برای تأمین آب و حتی سالن‌هایی برای گردهمایی اجتماعی و مذهبی ساخته شده است. اتاق‌ها در این طبقه معمولاً جادارترند و مسیرها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دسترسی آسان به خدمات را فراهم کنند. حضور قنات‌های باریک و اتاقک‌های تجمعی، حکایت از آن دارد که این فضا قلب زندگی روزمره در شهر زیرزمینی بوده است.
طبقه سوم: راهروهای قوسی و سالن‌های تجمع
طبقه سوم ساختاری گسترده‌تر و پیچیده‌تر دارد. در این طبقه راهروهای طولانی با طاق‌های قوسی و درگاه‌های بلند به‌چشم می‌خورد. فضاهای این طبقه برای برگزاری تجمعات بزرگ‌تر یا مدیریت بحران در زمان خطر طراحی شده‌اند. راهروهای درهم‌تنیده و ساختار هزارتویی طبقه سوم، علاوه بر عملکرد زیستی، نقش دفاعی هم داشته‌اند و در برابر حمله احتمالی دشمنان، فضایی ایمن و گمراه‌کننده ایجاد می‌کرده‌اند.
طبقه چهارم: فضای خانوادگی، آشپزخانه، حمام، شومینه
این طبقه به نوعی فضای خصوصی و خانوادگی شهر زیرزمینی کرد علیا به‌شمار می‌آید. معماری این بخش صمیمی‌تر است و شامل اتاق‌های کوچکتر برای اقامت خانوارها، آشپزخانه‌های سنتی با اجاق‌های سنگی، حمام‌های ابتدایی و شومینه‌هایی برای گرمایش است. طاقچه‌های تزئینی، شیارهای حجاری‌شده در دیوار و چینش متقارن فضاها، گویای اهمیت آرامش و زیبایی در زندگی ساکنان این طبقه بوده است.
طبقه پایینی: محل نگهداری دام و اسب، زهکشی و تهویه
در عمیق‌ترین بخش از شهر زیرزمینی کرد علیا، فضاهایی برای نگهداری دام، اسب، و چارپایان ساخته شده است. این طبقه به‌گونه‌ای طراحی شده که سیستم تهویه و زهکشی طبیعی بتواند رطوبت، بوی نامطبوع و گازهای تولیدشده توسط دام را به خارج هدایت کند. مسیرهای باریک هوا، کانال‌های آب و شفتهای مخصوص در این طبقه به‌وضوح قابل مشاهده‌اند. قرار دادن محل نگهداری حیوانات در پایین‌ترین لایه، علاوه بر ایمنی، به بهداشت و تهویه بهتر فضای بالایی کمک می‌کرده است.
شهر زیرزمینی کرد علیا با این لایه‌بندی دقیق و طبقه‌بندی‌شده، نشان می‌دهد که معماران باستان نه‌تنها به ساختار، بلکه به عملکرد، سلامت و امنیت زندگی در دل زمین توجهی عمیق داشته‌اند.
فضاهای ویژه و معماری نمادین در شهر زیرزمینی کرد علیا
شهر زیرزمینی کرد علیا علاوه بر ساختار پیچیده‌اش، دارای فضاهایی نمادین و کاربردی است که نشان‌دهنده نبوغ معماران باستان و کاربردهای متنوع این مجموعه بوده‌اند.
ورودی‌ها و چاهها
در این شهر ۸۰ ورودی مخفی طراحی شده که با فاصله‌های نزدیک از هم قرار دارند و نقش کلیدی در امنیت و استتار داشتند. همچنین ۸۰ چاه آب با عمق ۱۲ تا ۲۲ متر در نقاط مختلف دیده می‌شود که برخی هنوز آب دارند. این چاهها برای تهویه، تأمین آب و تنظیم رطوبت کاربرد داشتند.
سالن‌ها و تالارها
سالن آمفی‌تئاتر با طاق بشکه‌ای و صندلی‌های سنگی، محلی برای تجمعات و آیین‌ها بوده است. تالار ستون مرکزی با ستون‌های حجاری‌شده نیز یکی دیگر از فضاهای مهم است که ممکن است برای مراسم یا مدیریت جمعی استفاده می‌شده باشد
فضاهای آیینی و سلطنتی
در کنار چاهها، مهراب‌های سنگی تراشیده شده‌اند که نشان‌دهنده تقدس آب در آیین‌های باستانی‌اند. اتاقی معروف به “اتاق ملکه” با تزئینات خاص، به‌عنوان فضای سلطنتی شناسایی شده است که نشان از طبقه‌بندی اجتماعی در ساختار شهر دارد.
عناصر مهندسی
کانال‌های باریک قنات در دیواره‌ها جریان آب را مدیریت می‌کردند. همچنین بادگیرهای هوشمندانه، تهویه طبیعی کل مجموعه را تضمین می‌کردند و فضا را قابل‌زیست نگه می‌داشتند.
این فضاها ترکیبی از کارکرد، نماد، و تکنولوژی دوران خود هستند که شهر زیرزمینی کرد علیا را به یک اثر کم‌نظیر تبدیل کرده‌اند.
روند کشف، احیا و ثبت ملی شهر زیرزمینی کرد علیا
شهر زیر زمینی کرد علیا تا سال‌های اخیر در سکوتی چند هزار ساله فرو رفته بود. اگرچه اهالی روستا از وجود فضاهای زیرزمینی آگاه بودند، اما کشف رسمی و علمی آن در سال ۱۳۹۵ توجه گسترده‌ای را جلب کرد و از آن زمان روند احیا و آماده‌سازی این اثر تاریخی آغاز شد.
کشف رسمی در سال ۱۳۹۵
در پی بررسی‌های میدانی و گزارش‌های مردمی، شهر زیرزمینی کرد علیا به‌صورت رسمی توسط پژوهشگران و کارشناسان میراث فرهنگی شناسایی و مستند شد. از همان سال، پروژه‌های بررسی، نقشه‌برداری و پاک‌سازی اولیه در دستور کار قرار گرفت.
بازگشایی ۱۳ ورودی برای گردشگران
از میان حدود ۸۰ ورودی موجود در این شهر، تاکنون ۱۳ ورودی بازگشایی و ایمن‌سازی شده‌اند تا گردشگران بتوانند به بخش‌هایی از مجموعه وارد شوند. این ورودی‌ها از میان خاک و سنگ خارج شده و به‌صورت پلهای یا رمپ دسترسی دارند.
آماده‌سازی حدود ۲۰۰۰ متر مربع
تا امروز حدود ۲۰۰۰ متر مربع از فضای داخلی شهر زیرزمینی کرد علیا برای بازدید عمومی تجهیز شده است. این شامل مسیرهای اصلی، چند اتاق، سالن‌های عمومی، و فضاهای نمادین است. نورپردازی، تهویه، نصب تابلوها و ایجاد مسیر ایمن از جمله اقدامات انجام‌شده‌اند.
برنامه توسعه تا ۴۰۰۰ متر
در ادامه روند احیا، برنامه‌ای برای گسترش مسیر بازدید تا حدود ۴۰۰۰ متر مربع طراحی شده است. این توسعه نیازمند سرمایه‌گذاری و مشارکت بیشتر بخش خصوصی یا نهادهای فرهنگی است تا فضاهای بیشتری از این اثر تاریخی در دسترس قرار گیرد.
عدم نیاز به مرمت به‌دلیل پایداری طبیعی
یکی از ویژگی‌های منحصربهفرد شهر زیرزمینی کرد علیا، پایداری ساختاری آن است. به‌دلیل قرارگیری در دل سنگ‌های توف و طراحی دقیق، بیشتر فضاها بدون نیاز به مرمت گسترده همچنان سالم و استوار باقی مانده‌اند.
اطلاعات گردشگری و بازدید از شهر زیرزمینی کرد علیا
شهر زیرزمینی کرد علیا در غرب استان اصفهان قرار دارد و از مسیر اصفهان–تیران و روستای گوهران به‌راحتی قابل‌دسترسی است. در نزدیکی پل ورودی روستا، فضای مناسبی برای پارک خودرو و باجه فروش بلیت وجود دارد. پس از آن تنها با یک دقیقه پیاده‌روی به ورودی اصلی مجموعه می‌رسید.
مدت زمان بازدید به‌طور معمول حدود ۴۵ دقیقه است و بخشی از مجموعه با نورپردازی، مسیر ایمن و تابلوهای راهنما برای گردشگران آماده شده است. در ابتدای مسیر داخلی، کافی‌شاپ کوچکی نیز فعالیت می‌کند.
زمان مناسب بازدید از شهر زیرزمینی کرد علیا
- بهار و نوروز: بهترین فصل برای بازدید. هوای دل‌پذیر، طبیعت سرسبز و برنامه‌های فرهنگی نوروزی، تجربه‌ای کامل و خاطره‌انگیز فراهم می‌کنند.
- تابستان: با وجود گرمای بیرون، فضای داخلی شهر زیرزمینی خنک و مطبوع است. مناسب برای بازدیدهای خانوادگی و تورهای فرهنگی.
- پاییز: در روزهای بدون بارندگی، پاییز هم فصل خوبی برای بازدید است؛ به‌ویژه برای کسانی که ترجیح می‌دهند از ازدحام نوروزی فاصله بگیرند.
- زمستان: سرمای شدید، یخبندان و احتمال بسته‌بودن مسیرها، بازدید را دشوار می‌کند. سفر در این فصل نیازمند بررسی دقیق شرایط جوی است.
جاذبه‌های گردشگری اطراف شهر زیرزمینی کرد علیا
- در اطراف شهر زیرزمینی کرد علیا مجموعه‌ای از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی قرار دارد که بازدید از آن‌ها می‌تواند تجربه سفر را کامل‌تر کند.
- چشمه شاه در شمال روستا، یکی از چشمه‌های پرآب و دیدنی منطقه است.
- آبشار کوههای دالان در بهار فعال و مناسب طبیعت‌گردی سبک است.
- چشمه مرغاب و سد خمیران در نزدیکی روستا، فضایی آرام برای استراحت فراهم کرده‌اند.
- قبرستان باستانی کرد علیا با سنگ‌قبرهای کهن، از آثار تاریخی منطقه به‌شمار می‌رود.
- سنگ غسل تعمید ارامنه یادگاری از حضور ارامنه در دوره صفویه است.
- روستای کرد علیا با پوشش گیاهی دارویی مانند آویشن و گل گاوزبان، محیطی مناسب برای گردشگری روستایی دارد.
- پارک ملی قمیشلو زیستگاه گونه‌های متنوع حیات‌وحش و قلعه‌ای قاجاری است.
- امامزاده احمدرضا در نزدیکی روستا، محلی زیارتی و آرام برای توقف کوتاه محسوب می‌شود.
نمونه‌های مشابه شهر زیرزمینی کرد علیا در ایران
در کنار شهر زیر زمینی کرد علیا، نمونه‌هایی دیگر از سازه‌های زیرزمینی در ایران وجود دارد که از نظر معماری، کارکرد یا ساختار قابل مقایسه هستند.
شهر زیرزمینی نوش‌آباد
شهر زیرزمینی نوش آباد در نزدیکی کاشان واقع شده و مانند شهر زیر زمینی کرد علیا دارای معماری چندطبقه، ورودی‌های مخفی و مسیرهای پیچیده است. شهر زیرزمینی نوش‌آباد بیشتر برای پناه‌گیری در دوران اسلامی ساخته شده و ساختاری دفاعی دارد.
شهر زیرزمینی سامن
در استان همدان قرار دارد و شامل اتاق‌هایی با کاربری تدفینی مربوط به دوره اشکانی است. اگرچه وسعت آن کمتر از شهر زیرزمینی کرد علیا است، اما از نظر ساخت در دل سنگ و بی‌نیازی از ملات، شباهت‌های فنی دارد.
کاریز کیش
قناتی باستانی در جزیره کیش که امروزه به یک فضای گردشگری زیرزمینی تبدیل شده است. برخلاف کرد علیا که کاربرد زیستی و دفاعی داشته، کاریز بیشتر جنبه آبرسانی و نمایشی دارد، اما در بهره‌برداری گردشگری با آن قابل مقایسه است.
هرکدام از این نمونه‌ها ویژگی خاص خود را دارند، اما شهر زیرزمینی کرد علیا با قدمت، وسعت و تنوع عملکرد، جایگاه منحصربه‌فردی در میان آن‌ها دارد.
تورهای گردشگری و تجربه با توربیست
اگر به‌دنبال سفری متفاوت، عمیق و متناسب با سلیقه خود هستید، تورهای داخلی توربیست گزینه‌ای ایده‌آل برای شماست. توربیست با ارائه تورهای یک‌روزه و چندروزه در سراسر ایران، این امکان را فراهم می‌کند تا با همراهی راهنمایان محلی، به‌صورت اختصاصی و با برنامه‌ریزی منعطف، به کشف جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده بپردازید. از اقامت در خانه‌های بومی و چشیدن غذاهای محلی گرفته تا شرکت در آیین‌ها و آشنایی با فرهنگ‌های گوناگون، همه و همه بخشی از تجربه‌ای منحصربهفرد با توربیست خواهد بود.
برای مشاهده تورها و رزرو، روی لینک تور یک روزه از اصفهان: بازدید از شهر زیرزمینی کردعلیا کلیک کنید یا با شماره ۰۹۳۰۲۲۲۲۰۲۴ در واتساپ تماس بگیرید.
پرسش های متداول
۱. شهر زیرزمینی کرد علیا کجاست و چگونه می‌توان به آن رسید؟
این شهر در روستای کرد علیا، شهرستان تیران و کرون، استان اصفهان قرار دارد. از اصفهان حدود ۱ ساعت و از تهران حدود ۵ تا ۶ ساعت با خودرو فاصله دارد. مسیر دسترسی از جاده تیران به روستای داران و سپس کرد علیا ادامه دارد.
۲. این شهر زیرزمینی مربوط به چه دوره‌ای است؟
قدمت آن به دوره هخامنشی برمی‌گردد و در دوره‌های اشکانی، ساسانی، صفوی و قاجار نیز استفاده‌های متفاوتی داشته است؛ از عبادت‌گاه و پناهگاه نظامی گرفته تا محل سکونت ارامنه و انبار دام.
۳. چه بخشی از شهر برای بازدید آماده شده است؟
حدود ۲۰۰۰ متر مربع از این شهر شامل راهروها، اتاق‌ها، سالن‌ها و فضاهای ویژه برای بازدید عمومی ایمن‌سازی و نورپردازی شده است.
۴. آیا بازدید برای همه سنین مناسب است؟
بله، مسیرها ایمن هستند و بازدید برای بیشتر گروه‌های سنی، از کودکان تا سالمندان، قابل انجام است. فقط برای افراد دارای محدودیت حرکتی ممکن است نیاز به همراهی باشد.
۵. بهترین زمان برای بازدید چه فصلی است؟
بهار، به‌ویژه نوروز، بهترین زمان بازدید است. تابستان هم به‌دلیل خنک بودن فضای داخلی مناسب است. پاییز بسته به شرایط جوی مناسب است و زمستان به‌خاطر سرمای شدید محدودیت دارد.
۶.چه جاذبه‌های دیگری در اطراف شهر زیرزمینی کرد علیا وجود دارد؟
جاذبه‌هایی مثل چشمه شاه، آبشار کوههای دالان، چشمه مرغاب، قبرستان تاریخی، سنگ غسل تعمید ارامنه، پارک ملی قمیشلو و امامزاده احمدرضا در اطراف روستا قرار دارند
۷. آیا تور گردشگری ویژه‌ای برای این شهر وجود دارد؟
بله، توربیست تورهای یک‌روزه و چندروزه برای بازدید از شهر زیرزمینی کرد علیا برگزار می‌کند که شامل حمل‌ونقل، لیدر محلی و بازدید از جاذبه‌های اطراف است.
سپاس از مقاله بسیار مفید و آموزندهتون. امیدوارم ادامه بدین و بیشتر ازتون بخونیم